Budząca się szkoła - co to jest?

Projekt Budząca się szkoła powstał w Niemczech i powoli rozszerza się na inne kraje, również Polskę. Założycielami budzącej się szkoły jest trójka wizjonerów: Margaret Resfeld (dyrektorka berlińskiego gimnazjum), Stephan Breidenbach (profesor prawa i dziekan na uniwersytecie Viadrina) oraz Gerald Huther (profesor neurobilogii).

Budząca się szkoła to nowa koncepcja nauczania dzieci. Budząca się szkoła bazuje na wiedzy dotyczącej neurobiologii i budowy mózgu, wieloletnich doświadczeniach związanych z edukacją dzieci i młodzieży oraz na tym jak wygląda współczesna rzeczywistość.

Prawdą jest bowiem że pruski model szkoły który funkcjonuje współcześnie w wielu krajach ma się nijak to obecnej rzeczywistości. Budząca się szkoła to projekt wspierający szkoły w procesie transformacji i przejścia na nową drogę edukacji. Współczesne szkoły potrzebują całkowitego przedefiniowania słów takich jak wiedza czy uczenie się.

Współczesny styl życia bazujący w dużym stopniu na konsumpcji oraz szybkości kompletnie się nie sprawdził. Spowodował za to nieodwracalne zgubne skutki dla naszej planety. Miliony ludzi głoduje. Miliony ludzi nie ma dostępu do czystej wody. Śmieci powoli zasypują planetę. Klimat uległ zmianie. Nasz styl życia wymaga natychmiastowej zmiany. A ta zaczyna się już w momencie bycia dzieckiem. W momencie w którym się uczymy i rozwijamy nasze kompetencje zarówno społeczne, emocjonalne jak i te "techniczne".

Wielu futurologów prognozuje, że na skutek rozwoju sztucznej inteligencji, automatyzacji procesów i rozwoju technologii większość obecnych zawodów będzie wykonywane przez maszyny i programy. To co niezmiennie będzie pożądane zarówno na rynku pracy jak i w życiu osobistym to kreatywność, inteligencja emocjonalna oraz inteligentne podejście do zmian. Już na pierwszy rzut oka widać, że pruska szkoła nie rozwija tych umiejętności. Kreatywność jest zabijana w 95% w czasie pierwszych lat szkolnych. Edukacja nie stawia na emocje i empatię. O zmianie w szkole, która tkwi od wielu lat w tej samej formie nie ma nawet mowy. Nie jest moim celem absolutnie krytykowanie systemu. Mam świadomość tego że zmiana wymaga czasu i możliwości również finansowych. Ale zmiana wymaga również chęci oraz świadomości potrzeby zmiany w zmieniającej się rzeczywistości. I mam wrażenie że to jest nasz główny problem.

Budząca się szkoła - główne założenia

Współczesna edukacja bazuje na błędnych założeniach, niedopasowanych do współczesności. W ten sposób kształtuje społeczeństwo mało empatyczne, nie zbyt kreatywne i nie nastawione na współpracę. Współczesna szkoła mówi o tym jakie obszary wiedzy są ważniejsze np. matematyka jest ważniejsza niż plastyka. O tyle o ile jeszcze 20-30 lat temu być może rzeczywiście było zapotrzebowanie na ścisłe przedmioty większe niż obecnie to w przyszłości ścisłe przedmioty będą w większości przypadków automatyzowane. To zawody związane ze sztuką i kulturą mają największą szansę się utrzymać.

Szkoła powinna uczyć współpracy, rozbudzać chęć do zdobywania wiedzy oraz kształtować samodzielność. Szkoła to małe społeczeństwo. Preludium życia dorosłego. Dzieci w szkole powinny zdobywać umiejętność radzenia sobie z coraz nowymi wyzwaniami. Wiedza sama w sobie nie jest już wartością. Wartością jest umiejętność wykorzystania tej wiedzy w życiu. Wartością jest umiejętność dotarcia do wiedzy która jest nam niezbędna i zweryfikowanie jej rzetelności. Współczesna szkoła nie daje dzieciom tych umiejętności.

Jedna z teorii dotyczących przyszłości mówi o tym, że na skutek automatyzacji wielu procesów człowiek będzie musiał się zmierzyć z ogromną ilością wolnego czasu do zagospodarowania. Powinniśmy więc już dziś uczyć dzieci pogłębiać swoje zainteresowania. Szukać konstruktywnych form spędzania czasu wolnego i dążenia do znalezienia złotego środka który jest indywidualny dla każdego z nas.

budzaca sie szkola

Podstawowe błędy współczesnej szkoły:

hierarchia przedmiotów
napiętnowanie błędów
skupianie się na przekazywaniu wiedzy zamiast na tym jak do niej dotrzeć i z niej korzystać
jedna prawidłowa odpowiedź na pytanie
brak nauki empatii, inteligencji emocjonalnej, otwartości i akceptacji tego co inne
ocenianie zamiast wsparcia

Główne założenia budzącej się szkoły:

uczenie się pozyskiwania wiedzy
uczenie się wspólnego życia
uczenie się działania
uczenie się istnienia
dzieci uczą się same, nauczyciel stanowi jedynie wsparcie w procesie nauczania
dzieci uczą się projektowo
na jedno pytanie jest wiele możliwych odpowiedzi
różnorodność jest wartością
poczucie sprawczości
świadomość "nas"
czas i relacje

Sam ruch Budzącej się szkoły nie występuje przeciwko niczemu. Ma jedynie wspierać szkoły w transformacji i motywować do działania.

Co możemy zrobić żeby pomóc naszym dzieciom w procesie edukacji?

System lezy i kwiczy. Ale to nie powód by usiąść i się załamywać. Pamiętajmy że dzieci uczą się przez modelowanie a sama szkoła to nie wszystko. Co zatem możemy zrobić żeby pomóc naszym dzieciom w procesie nauki? Możemy w domu z nimi rozmawiać. Możemy działanie projektowe przenieść do naszych domów. Możemy szukać budzących się szkół w naszym mieście lub alternatywnych form edukacji. Ale możemy dać dzieciom do zrozumienia, że błędy są po to żeby się na nich uczyć, nie oceniać w szkole jak nauczyciele. Nie strofować. Pokazywać jak docierać do wiedzy i rozbudzać wewnętrzna motywację. Będzie ciężko jeśli jesteście zawodowo czynni, bo tego czasu na naukę i motywacje w domu będzie mało. Ale mało to nie znaczy wcale. Wykorzystajcie go zatem dobrze.

Budzące się szkoły w Polsce

W Polsce mamy już całkiem spora ilość budzących się szkół. Poniżej mapka gdzie znajdziecie budzące się szkoły.

Artykuł napisany na podstawie:

"Budząca się szkoła" Margater Rasfeld, Stephan Breidenbach, Wydawnictwo Dobra Literatura

"Ludzkość poprawiona" Grzegorz Linderberg

http://www.budzacasieszkola.pl

Przeczytaj też: