Świat staje na głowie. Ludzie przestali dostrzegać magię chwili. Co gorsza ten pęd przekładają na dzieci już od najmłodszych lat. Ciągłe pospieszanie, ciągłe check pointy do odhaczenia, stałą presja na rozwój kompetencji dzieci. STOP. A gdzie chwila na zabawę? A gdzie czas na pofolgowanie sobie i nic nie robienie?

My sami mieliśmy ten komfort, że mogliśmy się snuć po ulicach albo parkach bez celu wymyślając coraz to nowe zabawy albo psoty. Dlaczego więc zabieramy tę możliwość dzieciom? Dlaczego nie pozwalamy im na zdobycie naturalnych kompetencji społecznych, na nudę która rozwija kreatywność czy na budowanie wyobraźni?

Przecież gdyby nie wyobraźnia nie czytalibyśmy dziś książek fantasy (ani jakichkolwiek innych bazujących na wymyślonych historiach), nie oglądalibyśmy filmów ani nie obcowali ze sztuką abstrakcyjną.

Po co nam wyobraźnia?

Wyobraźnia to jeden z tych obszarów które pozwalają rozwijać kreatywność, innowacyjność czy różnorodność. Dzięki wyobraźni potrafimy myśleć krytycznie oraz interpretować różnorakie zjawiska również te będące dla nas abstrakcyjnymi. Dzięki wyobraźni możemy mieć kontakt ze sztuką i kulturą tworzoną nie jednokrotnie przez bardzo nieszablonowe umysły.

Już nasz system szkolnictwa stwarza bardzo trudne warunki dla rozwoju wyobraźni, która może dosłownie odmienić nasze życie. Dzieci od maleńkości są uczone działania i tworzenia wg. potrzeb nauczyciela, gdzie każde odstępstwo od normy jest traktowane jako nie doskonałość. To bardzo duży ból współczesnej edukacji. Gdyby nie wyobraźnia nie mielibyśmy nie tylko sztuki ale również wiele współczesnych technologii jest efektem dążenia do wymyślonych przez innowatorów pomysłów. Jednym z nich jest powszechny dziś iPhone - telefon z jednym przyciskiem.

Wg. naukowców blisko 98% dzieci w wieku przedszkolnym wykazuje niezwykle rozwinięta zdolność do twórczego myślenia. Dla porównania zaledwie 2% dzieci po ukończeniu szkoły charakteryzuje się tak twórczym myśleniem. Wniosek jest prosty. Podziękujmy systemowi za zabicie naszej wyobraźni i kreatywności. Na szczęście szkoła to nie jedyny obszar życia naszych dzieci. Możemy więc robić co w naszej mocy by wzmacniać ich naturalną zdolność do twórczego myślenia. Ale jak?

Jak wzmacniać rozwój wyobraźni u dzieci?

Tip No. 1 Zabawa

Swobodna zabawa. Dla mnie sprawa oczywista, ale jeśli się przyjrzeć środowisku dzieci to można mieć pewne wątpliwości czy jest to kwestia tak oczywista jak dla mnie. W obszary niegdyś przeznaczone tylko dla dzieci np. szkoła wtargnęli rodzice. Interweniują oni od kwestii związanych z drobnymi konfliktami po narzucanie dzieciom co do minuty jak mają spędzać czas.

Swobodna zabawa bez ingerencji rodzica nie tylko znakomicie wpływa na rozwój wyobraźni ale również świetnie kształtuje kompetencje społeczne, odpowiedzialność, opiekuńczość, negocjacje, stawianie swoich granic i wiele wiele innych. Odbierając taką możliwość dzieciom wyrządzamy im wielka krzywdę.

Tip No. 2 Nuda

Nuda jest jedną z ważniejszych spraw w życiu człowieka. Można powiedzieć, że nuda jest matką kreatywności. A kreatywność i wyobraźnia to dwa nieodłączne elementy. Współczesne dzieci prawie nie mają możliwości zetknąć się z prawdziwą nudą. Ich grafik zadań jest ściśle zorganizowany i dość mocno napięty, co często w dłuższej perspektywie zamiast do rozwoju dziecka prowadzi do wypalenia i zmęczenia tegoż osobnika. Jedne z prognoz dotyczących przyszłości mówią że już za kilkanaście lat może 20-kilka ludzkość na skutek automatyzacji procesów i rozwoju sztucznej inteligencji będzie miała do czynienia z bardzo dużą ilością czasu wolnego. Warto już dziś poćwiczyć sobie czy umiemy sobie z tym poradzić? Nuda nie tylko rozwija wyobraźnię ale uczy też zarządzania swoim czasem oraz pozwala zastanowić się nad tym kim naprawdę jesteśmy? co lubimy rodzić? Pozwala nam odkryć siebie a dzieciom swoje obszary zainteresowań.

Tip No. 3 Rozmowy

Rozmowa jest ważnym elementem rozwoju dziecka (dorosłego również). To w rozmowie dowiadujemy się wielu ciekawych kwestii, nasi rozmówcy inspirują nas do działania i przekazuję informacje o których nie wiedzieliśmy. Dobra rozmowa z dzieckiem to taka która uczy krytycznego myślenia, uczy dzieci dojść do wniosków samemu. Możemy im w tym pomóc naprowadzając je pytaniami. Po nitce do kłębka.

Dobrze jest rozmawiać z dziećmi na wszelakie tematy. Filozoficzne. Naukowe. Społeczne. Polityczne. I wszystkie inne. Rozmowy otwierają umysły. Pozwalają spojrzeć na świat oczami innych oraz dojść do czasem bardzo nieoczywistych wniosków.

Pozwólmy dzieciom zadawać trudne pytania i jeśli nie znamy na nie odpowiedzi to się wspólnie zastanówmy albo sięgnijmy do skarbnicy wiedzy jaką jest internet. To będzie tez dobry sygnał dla dzieci jak szukać informacji oraz tego że internet to nie tylko filmy o kotkach ale przede wszystkim bogate źródło informacji.

Tip No. 4 Eksperymentowanie i popełnianie błędów

Należy dzieciom pozwolić na naukę empiryczną. Na samodzielne działanie oraz wiążące się z nim uczenie na błędach. Po pierwsze nauka przez doświadczenie jest o wiele trwalsza niż teoretyczna. Po drugie człowiek który podejmuje działanie uczy się i utrwala sobie, że można próbować działać różnymi sposobami - nie koniecznie tym jednym wskazanym przez instrukcję. Dzieci na drodze prób i błędów dostają bardzo ważną lekcję z myślenia przyczynowo-skutkowego. Ta lekcja zostanie z nimi na całe życia i nawet jesli ma Cię kosztować kilka stłuczonych szklanek albo zapchany odkurzacz warto ją odbyć.

Tip No. 5 Kultura i sztuka

Kultura i sztuka jest dla mnie ważną częścią życia. Od małego zabieram dzieci ze sobą na wystawy malarstwa, fotografii czy koncerty nie koniecznie te dedykowane dzieciom (chociaż takie również). Lubię otwierać dzieci na sztukę. Tym bardziej, że często widzą one coś innego niż ja.

W tej radzie nie bez znaczenia jest również wybór literatury dla dzieci. Oczywiście czytamy przygodówki, książki edukacyjne, czy klasykę dla dzieci, ale równie często staram się sięgać po książki fantasy. Bajki dla dzieci już z założenia mają w sobie sporą dawkę fantazji a jak do tego dołożymy jeszcze kilka ciekawych pozycji książkowych to efekt będzie ogromny. Sięgajcie więc po książki o czarodziejach, smokach albo innych postaciach nie realistycznych. Zaraźcie swoje dzieci magią fantasy.

Dlaczego rozwój wyobraźni u dzieci jest taki ważny?

Dzieci jak już wspominałam mają w sobie ogromny potencjał twórczy, który tracą na skutek pewnych czynników środowiskowych. Wyobraźnia ma charakter nie tylko związany z częścią abstrakcyjną. Wyobraźnia może mieć wymiar również bardzo przyziemny. Mam na myśli tu głównie umiejętność myślenia przyczynowo- skutkowego np. jak zjem za dużo cukierków to będzie mnie bolał brzuch. Ten przykład jest bardzo przyziemny ale może uratować komuś życie. Np. przy przechodzeniu przez ulicę albo w trakcie jakiegoś drobnego wypadku przy zabawie.

Z mojej perspektywy oraz perspektywy futurologów powiedziałabym że umiejętność poznania siebie oraz znalezienia sobie zajęcia będzie miała kluczowe znaczenie w czasie najbliższych dziesięcioleci i tego co przyniesie nam rozwój cywilizacji.

Wyobraźnia pobudza ciekawość świata i na odwrót. Chęć poznawania. Chęć uczenia się.

Dziś podczas gdy dostęp informacji i wiedzy jest w zasięgu trzech kliknięć w komputerze lub telefonie to wyobraźnia, nieszablonowe oraz krytyczne myślenie są kompetencjami pożądanymi. Pomyślcie o tym zapisując dzieci na kolejne zajęcia...

Książki dla dzieci, które wspierają rozwój wyobraźni:

• Nasze wakacje (wydawnictwo wytwórnia) - Nasze wakacje to książka bez treści pisanej (można zacząć z młodszymi dziećmi, ale starsze też mają dobrą zabawę podczas "czytania"). Każdy może w pewnym sensie sam opowiedzieć tę historię nie co po swojemu. Piękne ilustracje oraz dość nieprzyziemna tematyka na pewno pomogą pofolgować Waszym dzieciom podczas towarzyszenia głównym bohaterom.

• Seria książek o Harrym Potterze oraz fantastyczne dzieła Tolkiena (nie można być zbyt małym na Tolkiena!)

• Całe wydawnictwo Czy-Tam oferuje pozycje z obszaru fantasy dla dzieci oraz młodzieży. Dla starszych dzieci polecam m.in. "Potworna" pozycję o dziewczynce, która jest częściowo ptakiem częściowo kotem a częściowo dziewczynką i została stworzona przez swojego ojca w trakcie prac hmm jakby przypominających odrobinę te z historii o Frankenstainie. Lub nowość wydawnicza pt "Żarłoczna" - to iście porywająca czytelnika w świat przygód pozycja dla dzieci oraz rodziców. Baśń w której nie zabraknie złej wiedźmy oraz bohatera pozytywnego a także porwania, walki dobra ze złem oraz całego spektrum emocji.

Zabawki rozwijające kreatywność

No i tu określenie "zabawki" powinno być ujęte w cudzysłów. Ponieważ nawet zabawki kreatywne dziś są skonstruowane w ten sposób, że raczej kreatywność zabijają aniżeli rozwijają. Nawet stare dobre klocki lego mają coraz więcej dużych, stałych komponentów, które trudno użyć przy własnych projektach. Koraliki sklejane na wodę- przezroczyste tacki plus szablony do układania - niestety nie zachęca to do kreatywnej zabawy. Ale i na to jest rada.

Zamiast np. gotowych wyszywanek dla dzieci do kupienia w empiku, z których możesz uszyć tylko jeden wzór kup dzieciakowi kilka materiałów w sklepie z tkaninami plus igły i nici. Zamiast drewnianych zestawów dla chłopców do skręcenia auta lub pociągu kup dzieciakowi zestaw narzędzi i kilka deseczek. Szczerze? na takich zamiennikach wyjdziesz o wiele lepiej finansowo a i dzieciaki będą zadowolone:). Przetestowałam. I działa!