Blog chmura tagów
Andrzejki i wróżby andrzejkowe 8
Andrzejki i wróżby andrzejkowe

Andrzejki kiedyś i dziś.

Wieczór wróżb andrzejkowych przypada na noc z 29 na 30 listopada, w wigilię świętego Andrzeja - patrona Szkocji ( 30 listopada jest tam świętem narodowym ), Grecji oraz Rosji. Jest to dzień przypadający na początku lub na końcu roku liturgicznego - jest to ostatni dzwonek by zorganizować huczną zabawę przed rozpoczynającym się adwentem.

Kiedyś wróżby andrzejkowe miały charakter jedynie matrymonialny i uprawiane były tylko przez niezamężne dziewczęta (odpowiednikiem zabaw andrzejkowych dla kawalerów były katarzynki). Dawniej Andrzejki traktowane były bardzo poważnie, a wróżby odprawiane były tylko indywidualnie, w samotności. Później stały się one świętem zbiorowym, odprawianym w gronie panien.. Dziś natomiast mają charakter bardziej komercyjny, rozrywkowy i zazwyczaj zabawa jest koedukacyjna. 

Pochodzenie andrzejkowych wróżb nie jest do końca znane – niektórzy sugerują starożytną Grecję, podkreślając podobieństwo źródłosłowu imienia Andrzej (Andress) i słów pochodzenia greckiego aner, andros oznaczających męża, mężczyznę. Inni z kolei odwołują się do kultu starogermańskiego boga Frejra, dawcy bogactw, bóstwa miłości i płodności.

Wśród wróżb andrzejkowych znajdziemy zarówno wróżby indywidualne jak i grupowe. , idealne na spotkanie z przyjaciółmi. Kiedyś wróżby andrzejkowe były nieco inne niż te, które robimy dziś.

Oto kilka przykładów wróżb andrzejkowych z dawnych lat:

Dawne indywidualne wróżby andrzejkowe

  • Dziewczęta wysiewały w garnkach lub na skrawku pola ziarna konopi oraz lnu, które zagrabiano męskimi spodniami, w nadziei, że sprowadzi to do domu kandydata na męża - to obrządek głównie obchodzony na kresach wschodnich.
  • Jeśli młoda dziewczyna pościła przez cały dzień i modliła się do świętego Andrzeja, to uważano, że we śnie będzie mógł ukazać się jej przyszły ukochany.
  • Jeśli ucięta przez pannę w dniu świętego Andrzeja gałązka czereśni lub wiśni zakwitła w wigilię Bożego Narodzenia, to uważano że ta panna szybko wyjdzie za mąż.

Dawne zbiorowe wróżby andrzejkowe

  • Losowanie przedmiotów o symbolicznym znaczeniu, np. listek oznaczał staropanieństwo, obrączka lub wstążka z  czepka– rychłe zamążpójście, różaniec – oznaczał wstąpienie do zakonu.
  • Ustawianie od ściany do drzwi jeden za drugim butów zgromadzonych dziewcząt, ta której but przekroczył jako pierwszy próg, ta jako pierwsza wyjdzie za mąż.
  • Szczekanie psa - ta strona, z której zaszczeka pies, oznacza stronę z której przyjdzie przyszły mąż.
  • Dziewczyny dawały psom pieczone pierożki lub kulki ulepione z ciasta oznaczające wybranych kandydatów na męża i patrzyły, która zostanie zjedzona jako pierwsza.
  • Panny ustawiały się w okrąg i wpuszczały do środka gąsiora z zawiązanymi oczami; panna, do której gąsior najpierw podszedł (albo ją skubnął) – jako pierwsza wyjdzie za mąż- ta wróżba najczęściej była stosowana na Kujawach oraz w Małopolsce.
  • Panny kładły na ławie placki posmarowane tłuszczem i wpuszczały psa; ta dziewczyna, której placek został zjedzony jako pierwszy, jako pierwsza również miała wyjść za mąż - obrządek z Mazowsza.
  • Uczestnicy zabawy pisali imiona na dwóch kartkach: imiona dziewczyn na jednej kartce, a młodzieńców na drugiej. Następnie dziewczyna przekłuwała z czystej strony kartkę z imionami chłopców tak, by ich nie widzieć. Przyszłym mężem danej panny miał być młodzian o imieniu, które przekuła. Chłopcy natomiast przekłuwali kartkę z imionami dziewczyn - jest to raczej współczesna wróżba stosowana w całej Polsce.
  • Lanie wosku przez klucz i analizowanie cienia rzucanego na ścianę z tego odlewu (ten zwyczaj stosuje się do dziś, już raczej w formie zabawy)

Jak bawić się w Andrzejki z dziećmi?

Andrzejki z założenia są dedykowane osobom w wieku na wydaniu, jednak można trochę nagiąć to święto tak by spędzić fajny i ciekawy czas w gronie rodzinnym. Lanie wosku jest zawsze dobrą opcją na zabawę z dziećmi, wynik takiej zabawy nie musi być interpretowany w kategorii zamążpójścia lub nie. Można traktować figury  wosku dużo szerzej np. jabłko- może symbolizować sukces, dynia- zmiany w życiu, żaba- spokojny rok, a motyl - dużo zmian w życiu.

Oprócz zwykłego lania wosku można troszkę urozmaicić zabawę – uczestnikami są dzieci i jedna dorosła osoba, która wciela się w rolę wróżki. Wróżka ustawia na stoliku miskę z wodą i różdżkę. Dzieci ustawiają się w kręgu , tyłem do miski . Biorą się za ręce i krążą wokół stolika recytując wierszyk: "wróżko, wróżko, wróżko, wosk przez kluczyk przelej, a ty różdżko powiedz, czyja teraz kolej". Dzieci zatrzymują się i odwracają – temu dziecku na które wskazuje różdżka wróżka przelewa wosk – i wręcza powstałą figurkę. Zabawa trwa do momentu gdy wszystkie dzieci dostaną figurki. Gdy wszystkie dzieci mają już woskowe figurki, włączamy lampkę nocną i gasimy górne oświetlenie. Wróżka jako istota wszystkowiedząca fachowo ocenia figurki i objaśnia ich znaczenie.

Wróżba z rurkami. Każdy bierze do ręki rurkę (np. do picia, ale mogą to być też jakieś drewniane delikatne patyczki, np. pomalowane wykałaczki - tak by odróżniały się jedna od drugiej). Następnie wrzucamy swoje rurki/patyczki do miski z wodą. Te patyczki które w trakcie dryfowania się połączą oznacza, że ich właściciele się zaprzyjaźnią.

Wróżba z kolorowymi karteczkami. Ale mogą to być również kartki z opisanymi znaczeniami. Do kapelusza albo worka, lub innego pojemnika wrzucamy karteczki a następnie kolejno je losujemy a następnie odczytujemy wróżby z legendy kolorów lub po prostu z karteczek. Propozycje kolorów dedykowanych wróżbom:

biały – szczęście
czerwony – jesteś bardzo lubianą osobą!
czarny – drobny pech
żółty – ktoś zazdrości ci dobrej oceny!
fioletowy – czeka cię miła niespodzianka
szary – smutek
zielony – spełnią się Twoje marzenia

Wróżba z bucików. To odpowiednik starego andrzejkowego obrządku – dzieci ustawiają po jednym swoim buciku (lewym) w rzędzie od ściany do drzwi. Bucik, który znalazł się na końcu kolejki, wędruje na jej początek. Dziecku, którego bucik pierwszy przekroczy próg, spełnią się wszystkie marzenia.
 
Moneta w studni. Każdy z małych gości dostaje monetę (oczywiście wszyscy takie same) i ustawiają się tyłem wokół ustawionej na podłodze misce z wodą. Każde z dzieci po kolei myśli życzenie i rzuca monetę przez lewe ramię. Temu kto trafi monetą do miski na pewno spełni się pomyślane życzenie.

Tak naprawdę w kwestii andrzejkowych współczesnych wróżb dla dzieci ogranicza nas tylko nasza wlasna pomysłowość. Do dzieła!

Komentarze do wpisu (8)

14 listopada 2018

Pamiętam te świetne zabawy w szkole

14 listopada 2018

Świetna zabawa się zapowiada

14 listopada 2018

Muszę zapisać do zabawy z dziećmi

14 listopada 2018

Pamiętam, jak jeszcze w podstawówce robiliśmy tę wróżbę z butami. O laniu wosku przez klucz już nie wspomnę :) Ale ostatni raz, to nawet nie pamiętam, kiedy bawiłam się w te wróżby :)

14 listopada 2018

Bardzo fajna tradycja, świetnie że jest kultywowana

14 listopada 2018

My jeszcze ustawialismy buty w jednej linii laczacej 2 przeciwlegle katy pomieszczenia. Obieralismy tez jablka i rzucalismy ich obierkami. Obie wrozby mialy podtekst matrymonialny. Poza tym wosk byl najlepszy

15 listopada 2018

Czytając jak to wyglądało kiedyś, przypomniałam sobie zabawy Andrzejowe za czasów szkoły :-)

26 listopada 2018

Lanie wosku zawsze się kojarzy z wróżbami andrzejkowymi :) co roku sama coś tam próbuję sobie wywróżyć :D

do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper.pl