Książki dla dzieci - ważne tematy których nie wolno zamiatać pod dywan!
Są sprawy, które jest szalenie trudno wyjaśnić. Czasem wymagają tego aby je po prostu zobrazować. Przedstawić w formie graficznej lub łączonej. Lub tez osadzić w jakiejś opowieści. Niektórzy potrafią wyjaśnić dziecku wszystko. Inni mają z tym problemy. Na szczęście mamy naprawdę całkiem szerokie spektrum książek dla dzieci poruszających tematy ważne i odpowiedzialne społecznie. Takie na które powinniśmy rozmawiać w domu ponieważ dotyczą przyszłości naszych dzieci lub po prostu ich bezpieczeństwa.
Książki dla dzieci - asertywność i bezpieczeństwo
Przemoc. Nie!
Przemoc. Nie! (wydawnictwo Muchomor). Dopiero co wydana (data premiery to 30.września. 2021) książka współfinansowana ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.
O czym jest ta książka? I dla kogo? Bardzo dużo o samej koncepcji mówi nam już wstępniak: Ta książka o mówieniu NIE nie jest po to, żebyś pozwolił sobie wchodzić na głowę, lecz po to żebyś zrozumiał, skąd bierze się przemoc i spróbował bronić się w inny sposób. Przemoc jest w pewnym sensie częścią naszego życia istnieje od zawsze a wraz z upływającym czasem zmieniają się jedynie jej formy i sposoby w jaki jest wyrażana. Istnieją różne jej formy: przemoc fizyczna, emocjonalna, psychiczna a w ostatniej dekadzie pojawiła się również cyber przemoc. Przemoc może być wymierzona w innych lub skierowana w nas samych.
Bardzo podoba mi się koncepcja książki która mówi nie tyle o obronie przez przemocą lecz o tym jakie jest jej źródło w nas samych. Książka adresowana do dzieci, ale myślę, że pokolenie współczesnych 30-40-50 latków również mogło by z niej wiele wynieść. Przemoc nie bierze się z niczego. Zawsze stoją za nią jakieś niespełnione potrzeby. Głód, zmęczenie, zazdrość, ośmieszanie itp. Bardzo ważne jest aby zrozumieć kontekst całej sytuacji. Być może wielu agresywnym zachowaniom możemy zapobiec już na etapie kiełkowania przemocy w naszych dzieciach a może okaże się że wystarczy nieco zmienić nasze zachowania? Pokazać inny sposób rozwiązywania problemów? Np. negocjacje, rozmowę, okazanie zrozumienia i szacunku dla drugiej osoby?
Ta książka mówi również o tym co robić w obliczu przemocy. Jak ją można zastąpić. Gdzie szukać pomocy. Jak reagować. Przemoc. Nie! jest ważną książką którą powinno przeczytać każde dziecko.
2 października jest Międzynarodowym Dniem Bez Przemocy. Na końcu książeczki znajdziecie ważne telefony!
Zły dotyk. Nie!
Zły dotyk. Nie! (wydawnictwo Muchomor). To druga z serii wydawnictwa Muchomor bardzo ważna książka dla dzieci. Jej tematyka jest o tyle istotna, że temat jest dość wstydliwy przez co często nie zgłaszany odpowiednim służbom. W Polsce w 2018 roku policja prowadziła postępowanie przeciwko 3600 spaw związanych z przemocą seksualną przeciwko dzieciom. Prawdopodobnie te liczby są zaniżone bo wiele takich przypadków nie zostaje zgłoszonych. Pokolenie ludzi wychowanych w latach 80/90 nie rozmawiało z rodzicami o seksualności. Sprawy związane z seksualnością oraz cielesnością bazowały na wiedzy zdobytej od kolegów w szkole lub z gazet dla nastolatków. Dziś jest o wiele inaczej. Jest wiele pomocy dzięki którym łatwiej nam rozmawiać z dziećmi na trudne tematy.
Zły dotyk. Nie! jest jedną z takich pomocy. Książka dedykowana dzieciom powyżej 7 roku życia w kilku krótkich historiach przedstawionych w formie komiksów pokazuje jakiego typu zachowania są złe, niedopuszczalne i przekraczające granice naszej nietykalności cielesnej i przede wszystkim karalne prawnie. Osobą krzywdzącą wcale nie musi być ktoś stary, obleśny, obcy. Czasem to są osoby związane z rodziną dziecka molestowanego, bliskie, pracujące w branży związanej z dziećmi. W takich sytuacjach tym trudniej jest rozmawiać o tym z dorosłymi bo osoba krzywdzącą może być ktoś kogo dorośli znają lubią i mu ufają. Tym bardziej ważne jest aby dziecko czuło się w domu w relacjach na tyle bezpieczne żeby móc o tym mówić. I musi czuć że zawsze staniemy po jego stronie.
Na koniec każdej z historii jest przedstawionych kilka możliwości jej zakończenia i tu dobrze jest wraz z dzieckiem uczestniczyć w wyborze i porozmawiać o konsekwencjach każdego z tych zakończeń. Między historyjkami znajdziecie również kilka informacji które mogą zwiastować złe zamiary drugiej osoby i wskazać jak nauczyć się je rozpoznawać.
Na końcu znajdzie ważne telefony i adresy.
Książki dla dzieci - globalne ocieplenie, ekologia, planeta Ziemia
Strajk
Strajk. (wydawnictwo Babaryba). To książeczka obrazkowa dla przedszkolaków. Mówi do nas głównie ilustracją. Tekstu jest mało i jedynie uzupełnia opowieść. O czym jest ta książka? Pewnego dnia jeden ptak przestaje śpiewać, zaraz po nim inne ptaki przestają śpiewać, koty miauczeć a owady bzyczeć. Dzikie zwierzęta uciekły w naturę a domowe przestały współpracować z człowiekiem. Świat opanowała cisza. Choć w pewnym sensie autorka buduje napięcie i ciekawość czytelnika to zakończenie jest zaskakujące i otwiera dziecko na rozmowę na naprawdę trudne tematy związane z ekologią i zgubną niestety działalnością człowieka na środowisko. To jest ważna książka. Niby prosta historia zawarta dosłownie w kilkunastu zdaniach i ilustracjach ale tak wiele mówiąca. Skłaniająca do refleksji. Zawstydzająca nas - dorosłych bo przecież to jak wygląda dziś środowisko to nie jest niczyja inna wina aniżeli nas samych.
Pewne sprawy czasem trudno wytłumaczyć zwłaszcza młodszakom. Ta książeczka jest po prostu w punkt. Krótko. Zwięźle i na temat. Dzięki formie (picture book) pozostaje ona w pamięci na dłużej i składania nie tylko do refleksji ale również do drobnych zmian na rzecz dbania o środowisko w obrębie naszego gospodarstwa domowego.
Ocieplenie Klimatu
Ocieplenie klimatu. Na czym polegają zmiany klimatyczne na Ziemi? (wydawnictwo Babaryba). Książka dla dzieci 8+ dość dokładnie wyczerpująca tematykę ocieplenia klimatu. Zastanawiałam się kiedyś w jaki sposób przedstawić dzieciom ten techniczny aspekt i muszę przyznać że pomimo grafik i informacji dostępnych w sieci jest to dość trudne do wytłumaczenia. A tu proszę. W dość łagodny ale szalenie konkretny sposób przechodzimy od kwestii takich czym jest klimat i od czego zależą konkretne strefy klimatyczne, poprzez to jak wygląda życie w danym miejscu na Ziemi, historię klimatu od czasów dinozaurów aż po dzisiejszą praktycznie już istniejącą katastrofę klimatyczną. Co do niej doprowadziło? Kiedy nastąpił znaczący przełom? Jak szybko postępuje zmiana i co ona nam przyniesie w ciągu najbliższych dziesięcioleci.
Ocieplenie klimatu to również odpowiedź na pytania jak powstaje energia i co jest efektem ubocznym w tym procesie. Jak wiele jej potrzebujemy do wytworzenia konkretnych produktów, które finalnie i tak wylądują w koszu na śmieci. Ocieplenie klimatu to opowieść od A do Z na temat tego w którym punkcie (w związku z globalnym ociepleniem)się znajdujemy, co do nas tu doprowadziło i jakie możemy podjąć kroki, żeby ograniczyć te destrukcyjne zmiany. Książka roztacza również przed nami pewną opcję na przyszłość: jak będzie wyglądał nasz świat jeśli nie pohamujemy zmian klimatycznych. Ocieplenie klimatu to książka mówiąca zarówno tekstem jak i obrazem. Szalenie sugestywna i prawdziwa w swej wymowie. Łatwa w odbiorze i pomimo trudnej treści nie przytłaczająca czytelnika.
Ciekawa. Merytoryczna. Nie straszy - raczej tłumaczy w sposób obiektywny problem i jego skalę.
Śmieci
Śmieci. Najbardziej uciążliwy problem na świecie. (wydawnictwo Babaryba). Książka ma podobną formę jak książka opisana przeze mnie powyżej. Dużo wymownych ilustracji ale też sporo ciekawych informacji. A czy w ogóle może być coś ciekawego w śmieciach? Ano może! Śmieci są problemem który dotyczy nas wszystkich. Każda osoba na świecie jest zaangażowana bezpośrednio w ich produkcję. A że na Ziemi żyje coraz więcej ludzi i ten problem nie zniknie.
Śmieci dziś są dosłownie wszędzie. W oceanie i na oceanie. Na szczytach gór, egzotycznych wyspach, w lesie pod miastem i obok kosza na śmieci. Nawet w kosmosie! Ludzie jeszcze nigdy nie generowali tyle odpadów co obecnie. A niektóre z nich np. plastik rozkłada się bardzo długo. Ponad to żyjemy w czasach gdzie bardziej opłaca się kupić nowe niż naprawiać stare. Czasem nawet bywa tak, że sama naprawa jest po prostu nie opłacalna!
Czego dowiecie się z książki? np tego, że śmieci mogą być formą sztuki albo przybliżyć nam jak żyli kiedyś ludzie. Czym jest recykling i dlaczego segregacja odpadów jest tak ważna? Co daje nam kompost? Jak wyglądają wysypiska śmieci i jak przechowuje się odpady toksyczne? Dowiecie się też, że są szajki śmieciowe odzyskujące wyrzuconą żywność do kosza albo że bogate kraje wywożą swoje śmieci całymi kontenerami do krajów ubogich. A po oceanie pływa aż 5 wysp złożonych ze śmieci! A największa z tych wysp jest 5-krotnie większa niż Polska!
Z książki dowiecie się też jak na poziomie własnego gospodarstwa domowego możecie ograniczyć ilość śmieci. Niektóre procesy mające na celu ograniczenie produkcji odpadów zostały uregulowane prawnie. Ale niestety jeszcze nie wszędzie. Jednak na świecie dąży się do ograniczenia produkcji plastiku, segregacji odpadów, życia w duchu less waste lub zero waste.
Tematyka ważna. Ale pamiętajmy że dzieci bardziej uczą się przez modelowanie aniżeli z książek. Jeśli dbamy o środowisko to duża szansa, że dla naszych dzieci kwestia dbania o nature również będzie ważna.
Książka Gerdy Raidt otrzymała nagrodę Mądra Książka Roku 2019. Nagrody przyznawane są merytorycznym i przystępnym książkom popularnonaukowym dla dzieci. Muszę przyznać, że książki o ekologii wydawnictwa Babaryba są zarówno przystępne w swej formie jak i merytoryczne ale co najważniejsze łączą sporą dawkę wiedzy z ciekawostkami tematycznymi. Dzięki tym ciekawostkom rozbudzamy żądzę wiedzy i lekcja nie jawi się jako sucha teoria i nuda. A to sprawa kluczowa przy tak wymagającym czytelniku jakim jest dziecko!
Trudne tematy można zaszyć również w opowieściach, historiach, gdzie bohaterowie mierzą się z trudnościami a fabuła daje nam możliwość poznania sposobów w jaki możemy walczyć z przeciwnościami losu. Wśród takich książek poruszających tematy nieco cięższe zwrócę uwagę na dwie pozycje (obie wydawnictwa Dwie Siostry): Preskot oraz Drzewo Życzeń.
Preskot
Preskot to opowieść pisana oczami chłopca. Chłopca któremu nie jest w życiu łatwo. Na szczęście zarówno rodzice głównego bohatera jak i on sam podchodzą do przeciwności losu w sposób dość optymistyczny i w dość nietypowy sposób stawiają czoła problemom.
Preskot jest kotem prosto z wyobraźni, pojawia się w książce już na samym początku, w momencie gdy zaczynają się problemy głównego bohatera. Jest on wyobrażonym przez głównego bohatera zwierzakiem - przyjacielem, który pojawia się w jego życiu, żeby pomóc mu przetrwać trudne chwile. Ale może od początku. Jackson dziesięcioletnim chłopcem, bratem, synem ale też dzieckiem, które potrzebuje poczucia bezpieczeństwa i stabilności. Mieszka w okolicach San Francisco wraz z rodzicami oraz młodsza siostrą. Niestety odkąd jego tata zaczął chorować w domu zaczęły się również problemy finansowe. I choć Jackson ma kochających się rodziców próbujących chronić go przed smutną prawdą czuje się pokrzywdzony, że rodzice nie chcą mu powiedzieć prawdy. Cała rodzina z powodu braku środków do życia przeprowadza się do samochodu. Jacksonowi w tym trudnym okresie pomaga bardzo wymyślony przyjaciel, który nie pojawiał się w jego życiu od czasów poprzedniego epizodu związanego z biedą. Dzięki niemu cała atmosfera choć trudna i smutna staje się bardziej do zniesienia.
Okazuje się również że wymyśleni przyjaciele dzieci mają swoją wyobrażona przestrzeń w której oczekują aż ich właściciele będą ich potrzebować!
Preskot to szalenie ciepła, momentami zabawna i wzruszająca opowieść o tym, że czasem potrzebujemy stanąć twarzą w twarz z prawdą. O tym, że czasem chroniąc dzieci tak naprawdę im szkodzimy, bo one potrzebują bezpieczeństwa ale również szczerości! Preskot jest historią w której świat wyobraźni i świat rzeczywisty przeplatają się ze sobą elastycznie, pozwalając ukoić niepewność dnia codziennego.
Drzewo życzeń
Drzewo życzeń - inność, tolerancja, otwartość lub wręcz przeciwnie. Drzwi życzeń to opowieść, której narratorem jest drzewo! Bo nie wiem czy wiecie, ale to że drzewa milczą nie oznacza, że nie potrafią mówić! A drzewa jako, że są długowieczne to nie jedno w życiu widziały!
Przeczytaj też: