Taaaaa, nawet jeśli nie przydarzyła Wam się taka sytuacja to rzeczywiście dla kogoś kto nie gotuje lub niezbyt często robi zakupy wybór jednego rodzaju jajek kurzych z pośród zastawionego nimi wielkiego regału w hipermarkecie może okazać się nie lada kłopotem.
W dobie ogólnoświatowej tendencji (bardzo chwalebnej zresztą) dbania o zdrowie, często decydujemy się na zakup zdrowszych, „czystszych” warzyw i owoców z bazarków, targów. Kupujemy „lepsze” mięso bez antybiotyków , koszyki po brzegi wypełniamy produktami bio i eko. Robiąc zakupy w marketach bardzo często obserwuję ogromne zainteresowanie produktami bio i eko. Widzę , że ludzie zastanawiają się – wybierają, porównują, czytają etykiety. Niestety często nie dotyczy to jajek. Widzę koszyk wypchany zdrowymi kaszami, awokado, sezonowymi owocami, świeżymi sokami wyciskanymi i na wierzchu dumnie prezentują się jajka z chowu klatkowego…… bo przecież jajka to jajka, prawda? Otóż nie, różnica jest ogromna poczynając od smaku a kończąc na podejściu do hodowli zwierząt.
Może takie sytuacje wynikają po prostu z tego , że ludzie nie wiedzą jaka jest różnica w jakości oferowanych produktów i nie czytają „stempelków” na jajkach, a jajka ekologiczne uważają za wymysł i fanaberię ekofrików.
Tajemniczy stempelek - znakowanie jajek
Dobra, to zbierzmy wszystko do kupy –mamy: „0”, „1”, „2”, „3”, z chowu klatkowego, ściółkowe, z chowu ekologicznego, bez GMO, z wolnego wybiegu, od szczęśliwej kurki. To nie takie trudne ponieważ:
- „0” = z chowu ekologicznego
- „1” = z wolnego wybiegu
- „2” = z chowu ściółkowego
- „3” = z chowu klatkowego
Im wartość wyższa tym jakość gorsza.
Zanim przejdę do omówienia poszczególnych rodzajów jaj w zależności od sposobu chowu kur może wyjaśnię jak czytać stempelki na jajkach. Zgodnie z przepisami UE każde jajko musi zostać odpowiednio oznakowane, np.:
0/PL/10 65 13 25
(A/B/C D E F) gdzie:
A – rodzaj chowu : 0- ekologiczny, 1-wolny wybieg, 2-ściółkowy, 3-klatkowy
B – kraj pochodzenia jajek
C – kod województwa
D – kod powiatu
E – kod zakresu działalności
F – kod firmy
I tak, stempelek 0/PL/10 09 13 25 oznaczał by, że: jajko jest z chowu ekologicznego, z Polski , z województwa łódzkiego, powiatu Pajęczno, z fermy jaj konsumpcyjnych, z firmy o nr 25.
Przejdźmy do rodzajów jajek:
Rodzaje jajek
Zerówki
Jajka pochodzą od kur karmionych karmą ekologiczną (certyfikowaną). Zwierzęta mają odpowiednią przestrzeń, wybieg na świeżym powietrzu, a hodowcy muszą spełniać restrykcyjne unijne kryteria – dotyczy to wszystkich etapów produkcji.
Ciekawostka – jeżeli ze względu na zdrowie kur zostanie zastosowanie leczenie w formie antybiotykoterapii jaja z takiej partii nie mogą zostać sprzedane.
Jedynki
Kury mają częściowo otwarty wybieg – na noc trafiają do klatek. Wybieg w dużej części pokryty jest roślinnością, a kury są „wolne” 😊. Niestety karma , którą są karmione nie musi mieć certyfikatów ekologicznych.
Dwójki
Kury nie wychodzą na świeże powietrze. Nie mieszkają w klatkach a w ogromnych halach w wielotysięcznych stadach. Karmy nie są kontrolowane z zewnątrz i mogą zawierać GMO.
Trójki
Nawet 100 tys kur w jednej hali w klatkach ustawionych jedna na drugiej. Pełna dowolność w rodzaju podawanej karmy – zatem im tańsza tym „lepsza”, a także leków (w tym antybiotyków) i wspomagaczy wzrostu ptaków (hormonów). W przypadku tych jajek liczy się tylko ich ilość, a nie jakość.
Omówiony przeze mnie stempelek znajduje się na każdym jajku. Dodatkowo na opakowaniach oprócz daty przydatności znajdują się dodatkowe symbole określające klasę i rozmiar jaja.
Klasyfikacja jaj
Klasy jakościowe jaj:
- klasa A – jaja świeże, posiadają czystą i nieuszkodzoną skorupkę, białko jest klarowne i przezroczyste, wysokość komory powietrznej max 6mm
- klasa A-ekstra – klasa A + mają nie więcej niż 7 dni, wysokość komory powietrznej max 4 mm
- klasa B – jaja utrwalone, skorupka może być brudna lecz o nie naruszonej strukturze, białko przezroczyste
- klasa C – jaja niesortowane, używane w przemyśle
W klasie A dodatkowo podaje się klasę wagową jaja:
- S – małe – waga <53 g
- M – średnie – waga 53-63 g
- L – duże – waga 63 – 73 g
- XL – bardzo duże – waga >73 g
Jajka o rozmiarach L i XL praktycznie nie występują w przypadku jaj typu 0, zatem prawie na pewno pochodzą z chowu klatkowego.
Podsumowując, najlepiej wybierać jajka tzw zerówki czyli pochodzące z chowu ekologicznego – za, przemawia najbardziej możliwe humanitarne traktowanie zwierząt, lepszy smak i więcej wartości odżywczych, natomiast lekko może odstraszać cena. Ja osobiście wychodzę z założenia że jesteś tym czym jesz (poza tym wybieram jaja „0” ze względów etycznych i smakowych) zatem świadomie decyduję się na produkt troszkę droższy ale za to lepszy.
Jajko deLuxe
Zerówki dostępne są praktycznie w każdym sklepie i jak już wiemy są najzdrowsze ale ale, dostępne są jeszcze zdrowsze jajka – mianowicie jajka od kurek zielononóżek kuropatwianych. Tak, te kurki rzeczywiście mają zielone nóżki (a dokładniej rzecz biorąc nie nóżki a skoki) i podobne są nieco do kuropatw. Wbrew pozorom nie jest to nowość ponieważ kury tej rasy hodowane były w Polsce już w XIXw, a na początku XXw opisano wzorzec tej rasy- wtedy stanowiła ona ok 30% wszystkich ras kur w Polsce. Dziś niestety kury tej rasy są rzadko spotykane – świat poszedł w złym kierunku, stawiając jedynie na ilość, nie jakość, a kurki zielononóżki są wymagającym gatunkiem. Nie mogą żyć w zamknięciu, muszą mieć wybieg naturalny, a wielkość stada nie może przekroczyć 350 sztuk ponieważ wtedy poszczególne osobniki nie będą się rozpoznawały i będą traktowały się jak intruzów z poza stada. Kury zielononóżki lubią korzystać ze skrzydeł , w przeciwieństwie do zwyczajnych kur i dlatego wybiegi muszą mieć dość wysokie płoty. To wszystko powoduje, że nie mogą być hodowane na skalę masową.
Ciekawostka – zielononóżki lubią zwiedzać wybieg oddalając się od kurnika, natomiast mają bardzo dobrą orientację w czasie i zawsze wracają przed zmrokiem w bezpieczne miejsce.
Na szczęście coraz więcej ludzi mając na uwadze świadome, mądre odżywianie wybiera zdrową żywność i jajka od zielononóżek powoli powoli wracają do łask. A dlaczego warto do nich wrócić? Otóż, jajka mają o 30% mniej niezdrowego cholesterolu i rzadziej uczulają alergików! Smak odbiega od tradycyjnego smaku jajka kurzego – czy są lepsze czy gorsze to kwestia dyskusyjna, warto spróbować i samemu wyrobić sobie opinię – szukajcie ich w sklepach ze zdrową żywnością.
Skoro wiemy już, że jedyną słuszną decyzją jest wybór jajek typu „0” (lub jeszcze lepiej jajek od zielononóżek) może kilka słów poświecę na to czemu w ogóle warto je jeść.
World Healt Organization (WHO) zaleca spożywanie max 7 jajek w tygodniu (chodzi konkretnie o żółtka, gdyby spożywać same białka może ich być więcej).
Jajka są źródłem łatwo przyswajalnego białka zwierzęcego. Zawierają szereg witamin (A, D, E, K, B12) i minerałów (żelazo, cynk, siarkę, fosfor, selen, potas), a także kwas foliowy, kwasy omega 3 i omega 6. Żółty kolor żółtka to zasługa żółtego barwnika ksantofilu (zapobiega on osadzaniu się złogów w tętnicach), a zawarta w jajach luteina ma zbawienny wpływ na nasze oczy.
Wiemy już jakie mamy alternatywy i dlaczego warto pochylić się nad tajemniczym stempelkiem na jajku, który (mam nadzieję po lekturze tego artykułu) nie będzie dla Was już tak tajemniczy.
Na koniec pozostaje nam jedno zasadnicze i nieodłączne człowiekowi pytanie – Co było pierwsze? Jajko czy kura? :D
Przeczytaj też: